Bejturan ili, zvanično, slatki pelin, je biljka koja je svetski poznata i vrlo tražena nakon 2015. godine, kada je kineska naučnica Juju Tu dobila Nobelovu nagradu za medicinu.
Ona je, naime, dokazala efikasnost slatkog pelina, to jest njegovog aktivnog sastojka artemisinina protiv malarije.
Svetska zdravstvena organizacija savetuje gajenje bejturana u oblastima u kojima vlada malarija kako bi stanovništvo na dohvat ruke imalo jeftin i efikasan lek.
Miris bejturana je vrlo jak i po tome se razlikuje od ambrozije. Slatki pelin raste u prirodi, na osunčanim, šljunkovitim i peskovitim mestima. Kao korovska biljka se lako prilagođava te se može naći duž puteva, na brežuljcima, obodima šuma i obalama reka.
Poreklom iz Azije, u naše krajeve stigao je pre oko 500 godina. Pripada porodici pelina koja broji više od 300 vrsta. Reč je o jednogodišnjoj zeljastoj biljci koja može narasti i do dva metra u visinu. Cvetovi su joj viseći, glavičastog oblika, žućkaste boje. Podsećaju na grozd. Plodovi su vrlo sitni. Cveta leti, u julu i avgustu. Listovi su trakasti i liče na paprat, beru se neposredno pre cvetanja, jer su tada najbogatiji artemisininom.
Botaničari je zovu Artemisia Annua, a u farmaciji je poznata pod nazivom Herba Artemisiae Annuae. Za slatki pelin na engleskom jeziku se koriste izrazi sweet wormwood, annual mugwort, annual wormwood, sweet Annie.
Bejturan se naziva i mirisni pelin, smatra se simbolom vernosti i postojanosti u ljubavi.
Miris slatkog pelina je vrlo prijatan, te se nekada stavljao ispod pazuha – kao dezedorans. Pokloniti nekom bejturan je znak da mu želite dobro zdravlje. Smatralo se kako on izbavlja od nemoći i daje ljudima snagu.
Mirisni pelin, bejturan, koristio se kao lek i začin. Vremenom je zaboravljen, te je bio nepoznat i mnogim travarima. Poslednjih godina se opet vraća u upotrebu.
Bejturan je bogat brojnim lekovitim sastojcima od kojih je najčešće spominjan i korišćen artemisinin. Sadržaj artemisinina ga čini moćnim u borbi protiv virusa, bakterija, parazita, gljivica. U poslednje vreme se primenjuje u borbi protiv nekih vrsta malignih tumora.
U sastav bejturana ulaze karvakol, kamfor, luteolin, kvercetin, ali i oligo eleminti: magnezijum, fosfor, kalcijum, hlor, bakar, kalijum. Zato su njegova lekovita svojstva raznovrsna.
Na prvom je mestu njegov blagotvoran uticaj na menstrualni ciklus. Naime, bejturan ublažava menstrualne bolove, smanjuje obilna krvarenja i intezitet predmenstrualnog sindroma.
Bejturan pospešuje rad organa za varenje. Kvalitet života pacijenata koji boluju od Hronove bolesti značajno se popravio posle tretmana artemisininom. Lokalno se primenjuje kod infekcije kože i inficiranih rana.
Bejturan uništava parazite u krvi. Najefikasniji je u lečenju malarije. Za razliku od kinina ne pokazuje neželjena dejstva. Pomaže u lečenju groznice, pojačava izlučivanje znoja. Ublažava urinarne infekcije.
Uz to bejturan poboljšava cirkulaciju, deluje protiv upala, bolnih zglobova i artritisa. Umiruje bol u mišićima i stomaku.
Antikancerogena svojstva bejturana bude veliko interesovanje. Laboratorijska (in vitro) istraživanja pokazuju rezultate u lečenju leukemije, raka dojke i debelog creva.
Vijetnamski lekari ga primenjuju za različite vrste raka, a posebnu pažnju izazvale su njihove informacije da ova biljka značajno i za vrlo kratko vreme smanjuje veličinu tumora.
Najnovija istraživanja
Lekovita moć bejturana Kinezima je poznata hiljadama godina o čemu svedoče recepti za stare lekove koji su pronađeni tokom arheoloških iskopavanja 1970.godine.
Nova istraživanja započeli su bioinženjeri sa Univerziteta u Vašingtonu. Oni su ispitivali uticaj artemisinina na ćelije raka kod ljudi i životinja. Otkrili su kako je ova supstanca 1200 puta sposobnija ubiti ćelije raka od do tada poznatih lekova.
Tako se rodila nada da će se pojaviti delotvoran lek protiv kancera sa minimalnim kontraindikacijama. Prvo istraživanje izvedeno je 1995. godine na tumorskim ćelijama leukemije. Rezultati su pokazali da su one ubijene za 8 sati.
Posle ovih ohrabrujućih rezultata, testiranja su nastavljena na psima. Maligniteti, različitih vrsta, značajno su se smanjili. Posle tretmana artemisininom 75 posto kancerogenih ćelija dojke je uništeno nakon 8 sati, a skoro sve nakon 24 sata.